එළවළු, පළතුරු කුණු වීම

 

 

එළවළු, පළතුරු  කුණු වීම

සමහර අවස්ථා වල ඔබ ශීතකරණය අරින විට, නැත්නම් එළවලු ලූනු වගේ දේවල් වෙනත් තැනක ගබඩා කරලා තියෙන කොට ඒ තැන්වලින් දුඟදක් හමන්න පුළුවන්. සමහර විට ශීතකරණයේ එළවළු කුඩේ ziplock එකක් ඇතුලේ සති කිහිපයකට කලින් ගෙනා එළවළුවක් මතක නැතුව එහෙමම තිබිල ඒක නරක්  වෙනවා වෙන්න පුළුවන්. නැත්නම් රාක්කෙ තිබ්බ රතු ලූනු /සුදු ලූනු නරක්  වෙනවා වෙන්න පුළුවන්.

 

මොකක්ද මේ කුණු වීම කියන්නේ ?

 

කුණුවීම එළවලු, පළතුරු ආදී සැම දෙයකම ජීවන චක්‍රයේ එක ස්වභාවික අවස්ථාවක්.  එහෙම වුණත් නරක් වුණා කියා සැක කරන කිසිම දෙයක් ආහාරයට ගන්නේ නැතුව ඉන්න තරමට ඒවායින් අපට වෙන්න තියෙන හානි වළක්වා ගන්න පුළුවන්. මතක් කරලා බලන්න නරක වූ මස්, මාළු, කිරි ,බිත්තර , එළවලු, පලතුරු වල ඒ ඒ දුගඳ.

එළවලු, පලතුරු, මස් මාළු මේ හැම දෙයක්ම කලින් ජීවීව තිබුණු දේවල්.  ඒ ජීවී තත්වයෙන් අයින් කළ වහාම ඒවා කුණු වෙන්න පටන් ගන්නවා. හිතන්න ඔබ ඉදුණු අඹ ගෙඩියක් ගහෙන් කැඩුව කියල.  ඒක ඒ මොහොතේ ඉඳන් කුණු වීම ආරම්භ කරනවා. සමහර එළවලු හා පලතුරුවල කියුටින් ඉටි තැන්පත් ඝන පොත්තක් තියෙනවා. ඇපල් ,තක්කාලි වගේ. ඒවා පිටින් තුවාල වෙලා නැත්නම් කුණු වීම ඉක්මන් වෙන්නේ නැහැ.

නරක්වුණු එළවලු පලතුරු ඇල්ලුවහම මොන වගේ ස්පර්ශයක් ද (වයනයක් ) දැනෙන්නේ ? හොඳින් තියෙද්දිට වඩා බුරුල් ගතියක් දැනෙනවා. ඒ  ඒවායේ සෛල අතර තිබෙන බැඳීම බිඳීම නිසා. ඒ වගේම පාට වෙනස් වෙනවා, දුගඳ ඇති වෙනවා, දියර ගලනවා.

මේ වෙනස් කම් වලට හේතු වෙන්නේ දිලීර හා බැක්ටීරියා කියන ක්ෂුද්‍ර ජීවින්.  මේ ක්ෂුද්‍ර ජීවින් හැදෙන්න ඒ ද්‍රව්‍ය වල ගුණ වගේම තිබෙන පරිසරය   හරියට බලපානවා. අපේ රටේ වගේ ඉහළ උෂ්ණත්වයක්, වාතයේ ඉහළ තෙතමනය, ආලෝකය, වාතය තියෙනකොට මේ කුණු වීම බොහොම ඉක්මන් වෙනවා. , . ආහාරයේ පෝෂණය හා තෙතමනය වැඩිවූ තරමට කුණු වීමේ වේගයත් වැඩියි.  පළතුරු ආලෝකයට නිරාවරණය වුණහම ආලෝක වියෝජනය කියල ක්‍රියාවලියක් නිසා එහි පිට ආවරණය නරක් වෙන්න පටන් ගන්නවා. ඔය අව්වේ තියන් විකුණන දොඩම්, පේර වගේ ඒවායේ පිට පැත්ත පාට වෙනස් වෙන්නේ එතකොටයි. පිට විතරක් නෙවේ ඇතුලේ තියෙන විටමින ආදියත් අනිකුත් පෝෂකත් වෙනස් වෙනවා.

 

ඒත් මේ නරක් වීම හැම තිස්සෙම අපිට නරකක් කරන්නේ නැහැ. දැන් මිදුණු කිරි, චීස් වගේ ඒවා මේ නරක වීමේ ක්‍රියාවලියෙන්ම හැදෙන දේවල්. ඒවා අපිට පෝෂණය ගෙන දෙනවා. ඒවා ආහාරයට ගනිද්දී අපි ඒ සමගා ඉන්න ක්ෂුද්‍ර ජීවිනුත් ආහාරයට ගන්නවා. හැම තිස්සෙම ක්ෂුද්‍ර ජීවින් අපිට නරකක් කරනවා කියල හිතන්න එපා. අපේ ඇඟේම මිලියන සංඛ්‍යාත ක්ෂුද්‍ර ජීවින් ඉන්නවා.

ඉතින් අපි ආහාර ශීතකරණයේ තියන්නේ කුණු වීම ඇතිකරන ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ගේ වර්ධනය අඩු කරන්න. ඒ මොකද අඩු උෂ්ණත්වයේ ඒගොල්ලන්ගේ දේහ ක්‍රියාවලි හරියට වෙන්නේ නැහැ.  දැන් ඇයි ශීතකරනයේත් එහෙම නම් දේවල් කුණු වෙන්නේ? ඔව්, හෙමින් කුණු වෙනවා, සාමාන්‍ය ශීතකරණයේ සෙල්සියස් 4-8 අතරේ හෙමින් කුණු වෙනවා. ඒ නිසා කලින් කලින් ගෙනා දේවල් ඉක්මණින් පරිභෝජනය කරන්න. හැබැයි අධි ශීතකරණයේ ඇති -18 ට අඩු උෂ්ණත්වයේ නම් ක්ෂුද්‍ර ජීවින් වැවෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා නරක වෙන්නේ නැහැ. හැබැයි ඒවායේ කලින් හිටිය ජීවින් මැරෙන්නෙත් නැහැ. ආයෙත් අපි ඒවා එළියට ගත්ත හැටියේ ඒ ගොල්ලෝ තමන්ගේ වැඩේ පටන් ගන්නවා. ඒ නිසා මස් මාළු වගේ ඒවා ශීත ඉවත්කළ ඉක්මනින් උයා පිහා ගන්න. වැඩි වෙලා මේසේ උඩ තියන් ඉන්න එපා.

Thanks to  Sandy Millar for the image on unsplash

සමු ගැනීම

සමු ගැනීම 

මගේ කුටිය ඉදිරිපිට මාවතේ,

බර අඩි තබමින් ඔබ ඇවිද යන හඬ,

දැනේ මට නිහඬ වාතලය කපාගෙන,

තවත් හුදකලා දිනයක නිමාවක.

 

පෙනේ මට මැවී ඔබේ මුහුණ,

එදා හිරු එළියේ දුටුව, ඒත් අද, 

අඳුරු සිත් ඝනකාභයක් තුළ,

ගැඹුරු පතලේ ඇති කැඩපතක.

 

දොර පියන් වසා ඇති නමුත්,

මගේ කුටියේ කවුළුවෙන්,

නික්මෙන දුබල පහන් එළිය,

පෙනේවිද කියා නම් සැකයි ඔබට?

 

ඔබේ පා බිම ගැටෙන හඬ,

හුරුය මට අදත් එදා වගේම,

සමන් පිච්ච පොහොට්ටු,

තවම නිදිගැට කඩනවා ඇති,

ඇහැරුණත් මොකටද කියා,

ඔබ නැතිකොට ඒවා,

මා හිස පළඳවන්නට.

මේ අඳුරු රැයේ එක දෙයක් පමණක්

නියත බව මල් පොහොට්ටු වුණත්

නොදන්නේ කෙසේද?

ඒ පරම සත්‍ය නම්,

මා හද වෙණ තතින් වැයෙන,

ශෝකී තනුව ඔබේ සවනට,

නෑසුණු සරෙන් පිට පාරෙන්ම,

ඔබ ඔබේ මග වෙනම යන වග.  

 

ඔබේ බර අඩියට යටව,

තුරුළු කරගෙනම ඒ

සොඳුරු සෙනෙහස;

එදා මා ඔබට පිදුව,

දිනෙක ළඟදීම මියෙන්නට,

සිතාගෙන සිටිමි මම. 

 

© maliniganewatta

Thanks to  Jakob Køhn for the image on Unsplash 

Gitanjali

 

Gitanjali

By Rabindranath Tagore

Gitanjali was first published by India Society London on 1 November in 1912. The next edition published by Macmillan and Company, London in march 1913,  was  reprinted ten times before the award of the Nobel Prize on 13 November, 1913.

‘Rabindranath Tagore’s Gitanjali has held a special pride of place in the hearts of not only of all Indians.  This slim volume of song -offerings catapulted India on to the literary map of the world. The literary world has since seen this book in innumerable editions- it has been translated into almost all Indian languages, into nearly all major languages of the world; there is also an edition in Braille.’

This quote is from the preface of the edition of Visva-bharati  2003 which I found when I rearranged my books in the shelf during the power cut two days before due to the heavy storms in our city. I have started to read the book and fascinateed by the songs in it. I invite you all to read this masterpiece.  

 

Where the mind is without fear and the head is held high;

Where knowledge is free;

Where the world has not been broken up into fragments

By narrow domestic walls;

Where words come out from the depth of truth;

Where tireless striving stretches its arms

Towards perfection;

Where the clear stream of reason has not lost its way

Into the dreary desert sand of dead habit;

Where the mind is lead forward by thee into ever-widening

Thought and action-

Into that heaven of freedom, my Father,

Let my country awake.

Pg.75 Song 35

ජීවන චක්‍රය - ශුක්‍රාණු 2

 

ජීවන චක්‍රය - ශුක්‍රාණු 2 

අපි ඊයේ ශුක්‍රාණු ගැන පොඩ්ඩක් කිව්වා මතකනේ. මිනිස් ශුක්‍රාණුවක තියෙන්නේ වර්ණ දේහ23යි නේ. මේක මෙහෙම වෙන්නේ කොහොමද ? අපේ ඇඟේ අනික් සෛලවල 46යි. ශුක්‍රාණු හා ඩිම්බවල 23යි. මේක වෙන්නේ ශුක්‍රාණු/ ඩිම්බ හැදෙනකොට.  ශුක්‍රාණු හැදෙන්නේ වෘෂණවල ඇති ශුක්‍රාණු මාතෘ සෛලවලින්. ඒ සෛලවල වර්ණ දේහ 46ක් තියෙනවා. ඒවා එක්තරා ක්‍රමයක බෙදීමකට ලක් වෙනවා. ඒ ක්‍රමයට කියනවා. ඌනන විභාජනය (බෙදීම ) කියලා. ඌනනය කියන්නේ අඩුවිමනේ.  අන්න එතැනදී අර වර්ණදේහ ගණන භාගයක් වෙනවා. ඒ කියන්නේ වර්ණදේහ 23ක් ඇති ශුක්‍රාණු හැදෙනවා. 

වෘෂණ ඇතුළේ තියෙනවා ශුක්‍රධර නාලිකා කියල සියුම් නාල වගයක්. ඒවා තුළ තමයි මේ ශුක්‍රාණු හැදෙන්නේ. හැදෙන ඒවා තරල සමග එකතු වෙලා ඔක්කොම එක නලයකට ඇවිත් වෘෂණයෙන් පිටවෙනවා. ඒ නලය මුත්‍රා මාර්ගයට සම්බන්ධ වෙනවා. තව ග්‍රන්ථි කිහිපයකුත් මේ නාල සමග සම්බන්ධ වෙනවා. ඒවායෙන් එකතුවෙන තරලයත් එක්ක අර ශුක්‍රාණුත් එකතු වුණහම ශුක්‍රය (Semen)කියල ලා කහපාට දෙයක් බවට පත් වෙනවා. මේවා තමයි ලිංගික සංසර්ගයකදී හෝ නැතුව හෝ මුත්‍රා මාර්ගයෙන් පිට වෙන්නේ. අර තරයේ ශුක්‍රාණුවේ පෝෂණයට අවශ්‍ය සුක්‍රෝස්,විටමින ආදිය තියෙනවා.  වරකට පිටවෙන ශුක්‍රයේ මිලි ලීටරයක ශුක්‍රාණු මිලියන 40-300 ක් පමණ දක්වා තිබෙනවා. පිරිමියෙක් ලිංගික පරිණතියට ආ දා සිට මිය යන තෙක්ම ශුක්‍රාණු හැදෙන එක වෙනවා. පිරිමි දරුවෙක් උපදින්න කලින් මුල් අවස්ථාවල වෘෂණ තියෙන්නේ දේහය ඇතුළේ. අන්තිම මාස දෙකේදී ක්‍රමයෙන් වෘෂණ වෘෂණ කෝෂ කරා පහත් වෙනවා. නිසි පරිදි ශුක්‍රාණු හැදෙන්න නම් වෘෂණ තියෙන්න ඕන ශරීර උෂ්ණත්වයට වඩා පොඩ්ඩක් අඩු උෂ්ණත්වයක. වෘෂණ කෝෂ තුළට ආවහම ඒ අඩු උෂ්ණත්වය ලැබෙනවා. 

ශුක්‍රධාර නාලිකාවක හරස් කඩ රූපයේ පෙන්වනවා. එහි මැද එකතු වී තියෙන්නේ හැදුණු ශුක්‍රාණු.

Image from internet 

 

ජීවන චක්‍රය 1 - ශුක්‍රාණුව

මම කල්පනා කළා ජිවිත ඇතිවෙන හැටි ගැන ටිකක් කතා කරන්න. ඒකට ආරම්භය හැටියට අද ශුක්‍රාණුව ගැන ටිකක් කරුණු කියනවා

ශුක්‍රාණුව කියන්නේ මොකක්ද ?

ශුක්‍රාණුව කියන්නේ සෛලයක්. අපේ ශරීර හැදිලා තියෙන්නේ සෛලවලින් කියල දන්නවනේ.  අපි වගේ මිනිසුන්ගේ ශරීර හැදිලා  තියෙන සෛලවල වර්ණදේහ 46ක් තියෙනවා. හැබැයි ශුක්‍රාණුවේ තියෙන්නේ 23යි. දැන් වෙන සතෙක් ගනිමු. ඔටුවා හරිද ? උගේ ඇඟේ සෛලවල වර්ණදේහ 74ක් තියෙනවා. උගේ ශුක්‍රාණුවක තියෙන්නේ 37යි. ඊළඟට ගනිමු කොටියා. උගේ ඇඟේ සෛලයක වර්ණදේහ 38ක් තියෙනවා. උගේ ශුක්‍රාණුවක 18යි. ඔන්න ඔහොම එක එක සතුන්ට විතරක් නෙවෙයි ශාකවලටත් විවිධ වර්ණදේහ සංඛ්‍යා තියෙනවා.

මෙහෙම ශරීරයේ තියෙන සෛල නැත්නම් දෛහික සෛලවල තියෙන්නේ ශුක්‍රාණු/ඩිම්බ වල තියෙන වර්ණදේහ සංඛ්‍යාවෙන් භාගයක් නම් ඒ ජීවීන්ට කියනවා ද්විගුණ ජීවින් කියලා. ඒ සෛල ද්විගුණ සෛල කියල. ශුක්‍රාණුව ඒකගුණ සෛලයක්. ඒක ගුණ  සෛලයේ තියෙන වර්ණදේහ ගණනේ සංකේතය N. ද්විගුණ සෛලයේ තියෙන වර්ණදේහ ගණන 2N.

 

ශුක්‍රාණු හැදෙන්නේ පුරුෂ ලිංගික අවයවවල. මිනිසුන්ගේ නම් වෘෂණවල. ශුක්‍රාණු වලට හිසක් හා වලිගයක් තියෙනවා. ශුක්‍රාණු හරි කුඩායි. මිනිසුන්ගේ මයික්‍රෝ මීටර 50ක් විතර. සතාගේ විශාලත්වය සමග සැසඳූ විට කෙටිම ශුක්‍රාණු තියෙන්නේ ආසියාතික අලියට, ඒවා මයික්‍රෝ මීටර් 57ක් පමණ දිගයි. ගෘහස්ථ මීයන්ට දිගම ශුක්‍රානු තියෙනවා. ඒවා මයික්‍රෝ මීටර් 124ක් දිගයි.

ශුක්‍රාණු වලට තරලයක පීනන්න පුළුවන්. ඒකට තමයි වලිගය තියෙන්නේ. ශුක්‍රාණුවකට තියෙන්නේ තනියම පවතින්න නම් ඉතාම කෙටි ආයුෂ කාලයක්. ස්ත්‍රී ශරීරය තුළ උපරිමයෙන් දින 5ක් ජීවත් වෙනවා. ශරීරයෙන් පිට නම් පැය භාගයක් තුළ මිය යනවා. ක්‍රයෝ ප්‍රිසවේෂන් නම් ක්‍රමයෙන් මිනිස් ශුක්‍රාණු අවුරුදු 24ක් වගේ කාලයක් ජිවීව තියාගෙන තියෙනවා.

පීනන්න පුළුවන් ශුක්‍රාණු සමහර ගස් වලත් තියෙනවා. පර්ණාංග, Selaginella, පාසි, මඩු  වගේ ශාක වල එහෙම තියෙනවා. හැබැයි මල් පිපෙන ශාකවල ශුක්‍රාණු වලට සම සෛලවලට පීනන්න බැහැ.

Thanks Nadezhda Moryak for the photo on Pexels