විසල් අහසක් යට 7

 

 විසල් අහසක් යට 7

 (ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

ඊළඟට අපි ගමන් කරමින් සිටි ප්‍රදේශය ඉතාමත් ග්‍රාමීය බවක් පෙන්වූ නිසා අවන්හලක් සොයා ගැනීමද අසීරු වෙනවා. අවසානයේ අපි දිවා ආහාරය ගන්නේ කුඩා චීන අවන්හලකින්. සවස් වරුවේ Arizona ප්‍රාන්තයේ දී මීළඟට අපි නැරඹීමට යන්නේ සුවිශේෂී තැනක්. I 40 අධි වේගයෙන් එක්සිට් 233 අරන් සැතපුම් 5ක් ගිය තැන මේ ස්ථානයට ළඟා වෙන්න පුළුවන්.

මෙතනට කියන්නේ Metor Crater/ Barringer Crater කියලා. Barringer කියන නම එන්නට හේතුව මේ භුමි භාගය Barringer  පවුලට අයත් වීම. අදටත් එය එම පවුලේ සමාගමක් ලෙස තමයි නඩත්තු වෙන්නේ.

 මෙතැන ඇති වැදගත් කම දැන් මං ඔබට කියන්නම්. Pleistocene යුගයේ කොලරාඩෝ සානුව දැනට වඩා සිසිල් හා තෙතමනය සහිතව තිබිලා තියෙනවා. ප්‍රදේශය එවකට තෘණ හා කැලෑ වලින් යුක්තව තිබී ඇති අතර මැමත් හා Giant Ground Sloth සතුන් ද ඉඳලා තියෙනවා.

මෙතැනට මීට අවුරුදු 50000කට පෙර විශාල උල්කාපාතයක් වැටී තියෙනවා. එය වැදුණු වේගය පැයට සැතපුම් 45,000ක් යයි කියවෙන අතර ඒ ගැන වෙනත් මත ද තියෙනවා.  උල්කාපාතය පොළොව හා ගැටීමේදී ශක්තිය TNT මෙගා ටොන් 10ක ශක්තිය නිදහස් වී ඇති අතර ඉතිරිවී ඇත්තේ කුඩා කැබලි කීපයක් විතරයි. පසුව ඉතිරි කරගත් එවැනි කැබලි ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා. මේ ස්ථානයේ උල්කාපාතය ගැටීමේදී හෑරී ගිය විශාල බේසමක හැඩ ආවාටයක් තියෙනවා. මෙය විශ්කම්භයෙන් අඩි 4000ක් වන අතර එහි උස්වූ ගැට්ටේ සිට ගැඹුර අඩි 600ක් වෙනවා. සැබවින්ම එදා ඇතිවූ ගැඹුර පාංශු ඛාදනය නිසා අඩි 50 - 60ක් දක්වා අඩුවී ඇති බවයි කියවෙන්නේ. පතුළ ද ද්‍රව්‍ය තැන්පත් වී අඩි 100ක් විතර ගොඩ වෙලයි තයෙන්නේ.ගැට්ට තැනිතලාවෙන් අඩි 200ක් පමණ උසින් යුක්තයි. මව් පාෂාණය තැන්නේ සිට අඩි 700 - 800 පමණ ගැඹුරේ දී හමුවන අතර ආවාට ගැට්ටේ හෑරී උඩට මතුවූ එම මව් පාෂාණයේ සුන් බුන් දක්නට තිබෙන බව සඳහන් වෙනවා.

මේ ස්ථානය නිරාවරණය කරගෙන තිබෙන්නේ 1891 දී. එය යකඩ හා නිකල් වලින් යුක්ත අඩි 150ක් පළලින් හා රාත්තල් දස දහස් ගණනක බරකින් යුක්තව තිබෙනවා. මෙය පොළොව හා ගැටීමේ දී ඇතිවූ බලය පරමාණු බෝම්බයක් පතිත වීමේ දී ඇතිවන බලය මෙන් 150 ගුණයකින් වැඩි බව කියනවා.

අපි විවිධ පැති වලින් හා විවිධ කෝණවලින් ආවාටය නරඹනවා. ගැට්ට උඩට නැගීමට පඩි පෙළක් තියෙනවා. එහි නගිනවිට අප ගසාගෙන යන තරමට සුළං අධිකව තිබුණා. අත්වැට අල්ලා ගෙන තමයි සුළං පාරට මුහුණ දුන්නේ. එතැනට ආවාටය පහළින් තියෙන ආකාරය පේනවා.

ආවාටය පතුළට යන්න අවසර නෑ. තරමක් පහළින් වේදිකාවක් සාදා තියෙනවා. එතැනට විතරක් බහින්න පුළුවන්.

1960 සිට 1970 දක්වා NASA අජටාකාශ ගාමින් Apollo යානයේ සඳ ගමනට පෙර මෙහි පුහුණු වීම් කර ඇති අතර එවැනි පුහුණුවීම් අද දක්වාම වෙනවා.

1964 අගෝස්තු 8 දා නියමුවන් දෙදෙනෙකු රැගත් වාණිජ ගුවන් යානයක් ආවාටය හරහා යද්දී  අනතුරට පත්වී සමතුලිතතාවය බිඳී යානය ගිනිගෙන විනාශ වී තිබෙනවා. දරුණු තුවාල සහිතව සිටි නියමුවන් දෙන්නා බේරාගෙන තියෙනවා. ඒ ගුවන් යානයේ ඇතැම් කොටස් දැනටත් එහි තියෙනවා.

මේ ස්ථානයට වසරකට සංචාරකයන් 270,000ක් පමණ පැමිණෙන බව කියවෙනවා. මෙහි ඇති ප්‍රදර්ශන මධ්‍යස්ථානයේ දී අපට උල්කාපාත අවශේෂ,ඇස්ටරොයිඩ් කොටස්, හා අභ්‍යවකාශය ගැන ප්‍රදර්ශන භාණ්ඩ දැක ගත හැකි වෙනවා.

 Meteor Crater හා අවට ප්‍රදේශය නරඹන අපි නැවතත් I 40 අධි වේගයට පිවිසි බටහිරට ගමන් කරනවා.  I 40 අධි වේගය ඉවර වෙන්නේ කැලිෆෝනියා හි Bastow නගරයෙන් බව මා ඉහත කියා ඇති. Arizona ප්‍රාන්තයෙන් කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයට පිවිසි Bastow වලින් Bakersfield හරහා Los Angelis වලට ඇවිත් එතනින් අපේ ගමනාන්තය වන Sacramento නගරයට යන්න පුළුවන්. නමුත් අපි කලින්ම වෙනත් මාර්ගයක් තමයි ගමනට තෝරාගෙන තිබුනේ. ඒ Arizona වලින් Nevada ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වෙලා Las Vegas නගරයට යන්න. ඒ නිසා අපි Kingman හිදී I 40 වලින් නික්මී 95 මාර්ගය ඔස්සේ ගොස් Arizona වලින් පිටවී Nevada ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වී Las Vegas කරා ගමන් අරඹනවා. ගමනාන්තයට ළඟා වෙද්දී අහස රත් පැහැයට හැරෙමින් තම වර්ණවත් බසින් ඒ දවසත් අවසාන බව අපට කියා දෙනවා. Las Vegas ගැන මී ළඟ විසල් අහසක් යටදී ඔබට කියවන්න  පුළුවන්.

විසල් අහසක් යට 6

 විසල් අහසක් යට 6

(ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

අපි ඇරිසෝනා ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වී බටහිරට ගමන් කරමින් සිටි බව ඔබට මතක ඇති. මාර්ගයේ මේ කොටසේදී අපට මග නැවතී බලන්න තැන් කිහිපයක් තිබුණා.

එයින් එකක් තමයි Petrified Forest National Park. ඇරිසෝනා හි ඊසානදිග ප්‍රදේශයේ වර්ග සැතපුම් 346ක් පුරා විහිදී ඇති මේ උද්‍යානය අර්ධ ශුෂ්ක දේශ ගුණයෙන් යුක්තයි. මේ ප්‍රදේශයේ මුල්ම මනුෂ්‍ය වාසය මිට අවුරුදු 13,000කට ප්‍රථම සිදුවී ඇති බවයි සඳහන් වෙන්නේ. Clovis නම් මුල්ම ඇමරිකානු ස්වදේශික ජනතාව මෙහි ජීවත් වී තිබෙනවා. උද්‍යානය 1906 දී Petrified Forest National Monument ලෙසද 1962 දී ලෙසද ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙනවා.

Petrified කියන්නේ ගල්වූ කියන එකනේ. ඒ නම ආවේ කොහොමද කියලා කියන්නයි මේ හදන්නේ.

මේ උද්‍යානය වඩාත් ප්‍රසිද්ධ පොසිල වලටයි. Pangea ලෙස හැඳින්වූ විශාල පොලෝ තල ස්කන්ධයේ මේ බිම්කඩ තිබී ඇත්තේ සමකය අසලට වන්නටයි. ට්‍රයාසික යුගයේ, මීට වසර 200කටත් එහා මෙහි තිබූ ශාක බිම පතිත වී ගංගාවල ජලයේ ගිලී ගිහින් කාලයක් යද්දී ගස්වල කාබනික ද්‍රව්‍ය ක්වාර්ට්ස් ඛනිජ වලින් විස්ථාපනය වී ගල් වැනි වී තිබෙනවා. මිට අවුරුදු මිලියන 60කට පෙර පෘථිවි භූ තැටි උස්වී කොලරාඩෝ සානුව සෑදීමත් සමග මේ ශාක මතු වෙන්න පටන්ගෙන තිබෙනවා. උද්‍යානයේ මේ ශාක කොටස් ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා. මෙන්න මේ ශාක නිසයි උද්‍යානයට Petrified Forest කියලා කියන්නේ. උස්වූ කඳුවැටි වල පාංශු ඛාදනය වී ඉතා අලංකාර ලෙස පාෂාණ මතුවූ ස්තර දකින්න පුළුවන්.

අපි I 40 අධි වේගයෙන් පිටවී මුලින්ම අදාළ උද්‍යාන පිවිසුමෙන් ඇතුළු වී Painted Desert Visitor Center අමුත්තන්ගේ මධ්‍යස්ථානයට යනවා. එහි මග පෙන්වන්නෙක් සිතියම පෙවමින් අපට එහි ඇති වැදගත් තැන් ගැන විස්තර කරනවා. ඔහුට් ස්තුතිය පළකර නැවත මෝටර් රථයේ නැගී උද්‍යානයේ වටා ගමන් අරඹනවා. ඒ ගමනේදී මුලින්ම මෝටර් රථයෙන් බහින්නේ Painted Desert Inn නමින් හැඳින්වෙන පෙර හෝටලයක් ලෙස තිබී දැන් කෞතුකාගාරයක් ලෙස පවතවාගෙන යන තැන නැරඹීමටයි. පැරණි ආකාරයේ ගෘහ නිර්මාණ ක්‍රමයකින් සාදා ඇති එය සුන්දර ගොඩනැගිල්ලක්. මැටිවල වර්ණයෙන් යුක්තයි. ඒ අවට ශාක වර්ග රැසක් වවා ඒවා නම් කර තිබෙනවා. මේ ස්ථානයේ ඇති අයිස් ක්‍රීම් වෙළඳ සැලෙන් අපි අයිස් ක්‍රීම් මිලදී ගෙන කනවා. ඒ අයිස් ක්‍රීම් මට යාපනය චාරිකාවේ අමතක නොවන රියෝ අයිස් ක්‍රීම් මතකයට ගෙන ආවේ එහි විශාලත්වය නිසයි.

මීළඟට අපි නවතින්නේ 1926 සාදන ලද ඓතිහාසික මාර්ගය 66 (Historical Route 66 ) සැමරීම සඳහා තිබෙන 1932 Studebaker පැරණි මෝටර් රථය හා සැමරුම් ඵලකය ළඟ. එම මාර්ගය චිකාගෝ සිට චිකාගෝ සිට ලොස් ඇන්ජලිස් දක්වා වැටි තිබුණු එකක්.එම මාර්ගයේ කොටසක් වැටී තිබෙන එකම උද්‍යානය මේ Petrfied උද්‍යානයයි. Bobby Troup නම් ගායකයා ගයා ඇති Route 66 ගීතය ඔබට මේ ලින්ක් එකෙන් අහන්න පුළුවන්.

https://youtu.be/7DkwnRcLVw8?si=R_XkROsc378cgnqz

මෙහි ඇති තවත් පුරාවිද්‍යාත්මකව වටිනා ස්ථානයක් වන්නේ The News Paper Rock නම් ගල් පුවරු මුණත් රාශියයි. මෙහි කිසිම පුවත්පතක් නම් නැහැ. තියෙන්නේ petroglype නමින් හැඳින්වෙන අවුරුදු දහස් ගණනක සිට පැවත එන ගල්වල කෙටුණු සිතුවම් වැනි රූප. මේවා බිතු සිතුවම් (pictographs) වලට වඩා කල්පවතිනවා.ශුෂ්ක ප්‍රදේශවල ගල් මත තුනී තට්ටුවක් ලෙස රතු පැහැයේ සිට කළු පැහැය දක්වා වර්ණයෙන් යුතුව පවතින desert varnish නම් ස්ථරය කටුවකින් සීරූ විට මේ සිතුවම් අඳින්න පුළුවන්. මේවා ඇඳ ඇත්තේ මීට අවුරුදු 650 - 2000 අතර කාලයේ ජීවත් වූ Puebloan නම් ආදී මිනිසුන් විසින්. ඔවුන් වගා කටයුතු හා දඩයමේ යෙදෙමින් Puerco River නම් ගඟ ආශ්‍රිතව සිය ජීවිතය ගෙවා තිබෙනවා. කාලයක් තිස්සේ විවිධ ශිල්පීන් ඇඳ ඇති මේ රුප වලට අද සිටිනා ඇමරිකානු ඉන්දියානුවන් විවිධ අර්ථ දැක්වීම් දී තිබෙනවා.

උද්‍යානයේ ඇති Blue Mesa නම් ස්ථානය අපි නැරඹුවේ මෝටර් රථයේ යන ගමන්මයි. එහි ඇත්තේ මනස්කාන්ත භූ ගර්භ ලක්ෂණ. මේ හැර Agate Bridge,Jasper Forest,Crystal Forest,Rainbow Forest Museum and Giant Logs Trail ආදිය අපට ඒ තරම් නරඹන්න වුණේ නැහැ. ඒ අධික වෙහෙස මෙන්ම අපේ ගමනේ මේ වෙනුවෙන් ගත කිරීමට නියමිත වූ සීමා සහිත කාලය නිසයි. ඉතින් අපි උද්‍යානයෙන් පිටවී නැවත I 40 ඔස්සේ අපේ ගමන ආරම්භ කරනවා.

විසල් අහසක් යට 5

 විසල් අහසක් යට 5

(ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

මං කලින් කිව්වා නේ I 40 මාර්ගය කෙටි දුරක් විතරයි Texas ප්‍රාන්තය හරහා ගමන් කරන්නේ කියලා. දිවා ආහාරය අරන් අපි ඒ කොටස පහුකර ගෙන ඊළඟට අපට ඇතුළු වෙන්නට තියෙන New Mexico ප්‍රාන්තය බලා බටහිර දෙසට ගමන් ඇරඹනවා. .

මේ අතර මග බඩු ගෙනයන ඉතා දිග දුම්රියක් අපේ කැමරා කාචයට හසු කරගන්න ලැබෙනවා. එහි පෙට්ටි එකසිය ගණනක් තිබෙනවා. ඇමරිකාවේ සමහර ප්‍රාන්තවල මගී ගමනාගමනය සඳහාද දුම්රිය ඇති නමුත් රටපුරා ජාලයක් ලෙස වැඩි පුර විසිරී ඇත්තේ මෙවැනි කාගෝ දුම්රිය සඳහා මාර්ග. ඒවා නිෂ්පාදන බෙදාහැරීම සඳහා ලොකු වැඩ කොටසක් කරනවා.

Texas පහු කරලා New Mexico වලට ඇතුළු වන අපි මුලින්ම නතර කරන්නේ Glenrio නගරයේ Welcome center එකේ. එහිදී අප උණුසුම් ලෙස පිළිගනු ලැබූ අතර අප සංචාරය කිරීමට හා නැරඹීමට කැමති තැන් මොනවාදැයි පිළිගැනීමේ නිලධාරිනිය අසනවා. අප හුදෙක් මෙහි ගොඩබට බවත් මේ ප්‍රාන්තය හරහා නැගෙනහිර සිට කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයට යන බවත් අප ප්‍රකාශ කරනවා.

පිළිගැනීමේ මධ්‍යස්ථානය අවට නරඹන අපි එහි ඇතුළත ඇති ප්‍රදර්ශන භාණ්ඩද නරඹා ශාරීරික අවශ්‍යතා ද ඉටුකරගෙන නැවත පිටත් වෙනවා.

New Mexico ගැන කියනවා නම් එය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ පස්වන විශාලතම ප්‍රාන්තය. වර්ග සැතපුම් 121951 ක් වන එහි ජනගහනය මිලියන 2.1ක්. උතුරින් Colorado, නැගෙනහිරින් Oklahoma හා Texas, දකුණින් Texas, Mexico State of Chihuahua සහ Sanora හා බටහිරින් Arizona යන ප්‍රාන්ත හා ප්‍රදේශ වලින් New Mexico වටවී තියෙනවා. මෙහි අග නගරය Santa Fe. රටේ පැරණිතම අග නගරය වන අතර පිහිටුවා ඇත්තේ 1610 දී. New Mexico හී විශාලතම නගරය Albuquerque.

මේ ප්‍රාන්තය දකුණු රොකී කඳුවලට අයත් කඳුකර ප්‍රාන්තයක් බව අපට කියා පාමින් භූ විෂමතාවය වෙනස්වන හැටි පෙනී යනවා. උතුරු හා නැගෙනහිර පැත්ත සීතල ඇල්පයින් දේශගුණයක් දරණ අතර දකුණ හා බටහිර උණුසුම් කාන්තාර දේශගුණය දරනවා.

New Mexico හී රාජ්‍ය භාෂාව කියා එකක් නෑ. ඉංග්‍රීසි, Spanish, Navajo යන භාෂා භාවිතයේ තියෙනවා.

ගවයන් ඇතිකිරීම, වගාව,දැව කර්මාන්තය, විද්‍යා තාක්ෂණ පර්යේෂණ, සංචාරක කර්මාන්තය, කලාව හා තෙල් හා ගෑස් කැණීම මෙහි ආර්ථිකයට උරදෙනවා. සුප්‍රසිද්ධ Manhattan project එකට අදාල facility මෙහි නගරයක් වන Trinity හී තියෙනවා. ලෝකයේ ප්‍රථම න්‍යෂ්ටික බෝම්බය නිපදවීම හා පරීක්ෂා කිරීම මෙහිදී සිදුවන්නේ 1945 ජුලි 16වනදා. බෝම්බය හැඳින්වූ නම "gadget". 1945 අගෝස්‌තු 9දා ජපානයේ නාගසාකි නගරයට 'Fatman' බෝම්බය ගුවනින් හෙළනු ලබනවා.

දඩයක්කාර - එකතුකරන්නා (hunter - gatherer) ටත් එහා ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයටත් වඩා ඈත අතීතයක අවුරුදු 11.000කට එහා New Mexico හී ආදී මිනිසුන් ජීවත්ව තිබෙනවා. එවැනි ආදී සංස්කෘතීන් ගෙන් පැවත එන ජනතාව අදත් ඉන්නවා. Clovis කියන්නේ එවැනි සංස්කෘතියක්. Clovis නමින් නගරයක් ද New Mexico හී තියෙනවා.

එදින හිරු බැස යන හෝරාවේ අප New Mexico හී Albuquerque නගරයේ අපේ නවාතැනට ළඟා වෙනවා. රාත්‍රී ආහාරය මගින් මිළදී ගන්නවා. නවාතැනට විත් ඇඟ පත සෝදාගෙන ආහාරය ද ගෙන මද විවේකයකින් ඉක්බිති අප නින්දට පිවිසෙනවා. ගමන් මහන්සිය නිසා නින්ද අප කරා එන්න ගත වන්නේ සුළු මොහොතයි.

පසුදා අවදිවී උදේ ආහාරය හෝටලයෙන් ලබාගෙන Albuquerque වලට සමු දෙනවා.

I 40 අධිවේගයේ සැතපුම් 374ක් New Mexico මතින් වැතිර සිටිනවා. මෙයින් අපට Albuquerque සිට I 40 වල තව සැතපුම් 138ක් ගමන් කළ පසුව New Mexico අවසාන නගරය වන Gallup පසුකරන්න පුළුවන් වෙනවා. ඒ සඳහා පැය 2ක් පමණ ගතවෙනවා. එයින් පසු බටහිරට අපට හමුවන ඊ ළඟ ප්‍රාන්තය Arizona.

Arizona ඇමරිකා එක්‌සත් ජනපදයේ නිරිතදිගින් පිහිටන ගොඩබිමින් වටවූ ප්‍රාන්තයක්. දකුණු දෙසින් Utah, ඊසාන දිගින් Colarado, නැගෙනහිරින් New Mexico යන ප්‍රාන්ත වලින් වටවෙලා තියෙනවා. අනිතුත් පැති ගත්තම Nevada වයඹ දෙසින් ඇති අතර බටහිරින් කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තය හා Mexican State of Sonera පිහිටනවා. ඇරිසෝනා ලෝකප්‍රකට වෙලා තියෙන්නේ අදින් වසර මිලියන 5 සිට 70 දක්වා ඉතිහාසයේ භූ තැටි උත්තරායණය (upliftment) වීමෙන් Colorado සානුව සෑදී සැතපුම් ගණන් දිගට Colorado ගඟේ හෑරී යාමෙන් මතුව ඇති Grand Canyon නමින් හඳුන්වන පාෂාණ ස්ථර තැන්පත් වීම පෙන්වන ප්‍රදේශය නිසා. ඇත්තටම අපි මේ ගමනේදී නෙවේ ඒක නරඹන්න ගියේ. 2016 කළ සංචාරයේ දී.

Arizona ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ විශාලත්වය අතින් 6වන තැන ගන්නා ප්‍රාන්තය වන අතර වර්ග ඵලය වර්ග සැතපුම් 113.998ක් වෙනවා. ජනගහනය 7,151,512ක්. ඉන්නේ මිශ්‍ර ජනගහනයක්. Navajo වැනි ආදී ඇමරිකානු ගෝත්‍රවලින් පැවතෙන්නන්ද සිටිනවා. අග නගරය Phoenix.

දකුණු ඇරිසෝනා ප්‍රදේශය කාන්තාර දේශගුණය දරණ නිසා ඉතා උණුසුම් ගිම්හාන කාලයක් හා මධ්‍යස්ථ ශිශිර සෘතුවක් පවතිනවා.

Arizona හී ආර්ථිකය අතීතයේ සිට 5C මත රැඳී තිබුණා. එනම් Copper, Cotton, Cattle, Citrus හා Climate (සංචාරක කර්මාන්තයට). නමුත් කපු පමණක් නොව බෝග රැසක් මෙහි වවනු ලබනවා.

අප ගමන් කරන I 40 මාර්ගය සැතපුම් 359.11ක් Arizona හරහා ඇතිරී තියෙනවා. Arizona හීදී අප මෙවර නැරඹූ දේ මී ළඟ විසල් අහසක් යටදී....

විසල් අහසක් යට 4

 විසල් අහසක් යට 4

(ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

දෙවන දිනයේ රැයේ අපි Oklahoma City හි නතර වුණ බව කිව්වා මතක ඇති. පසුදින උදෑසන හෝටලයෙන් පාතරාසය ලබාගෙන නැවත ගමන ආරම්භ කරනවා. I 40 අධිවේගය මේ කොටස Oklahoma වලටම තමයි අයිති. ඇත්තටම Oklahoma හරහා සැතපුම් 331 ක් දිවෙනවා. ප්‍රෙයරීස් තෘණ බිම් හරහා විහිදෙන මේ කොටස පහුවුණාම අපට ඇතුළු වන්නට තියෙන ප්‍රාන්තය Texas.

Texas ගැන ලියන්න කලින් Oklahoma ගැන කියන්න තියෙන දේ ඉවර කරන්නම්. අපි මේ ප්‍රදේශය පහු කරනකොට ඇසට පෙනෙන මායිම දක්වා විහිදෙන ප්‍රෙයරීස් තෘණ බිම් ඔස්සේ සැතපුමෙන් සැතපුමට විශාල සුළං මෝල් දකින්න ලැබෙනවා. මේ සුළං මෝල් වලින් පුනර්ජනනීය විදුලිය නිපදවනවා. සුළං බලය මගින් බල ශක්තිය නිපදවීම අතින් Oklahoma ඇමරිකාවේ දෙවෙනි තැන ගන්නා ප්‍රාන්තය වෙනවා.

දැන් මම මේ සුළං බලය ගැන කරුණු ටිකක් ඔබට මතක් කරන්න යන්නේ. සුළං බලය පිළිබඳ ඉතිහාසය ඈතට ඈතට දිව යන එකක්. ක්‍රි. පූ. 5000ටත් ඈත අතීතයේ සිට මානවයා සුළං බලය තම කාර්යන් පහසු කර ගැනීමට යොදා ගත්තා. මිනිසුන් සුළං බලය යොදාගත් මුල්ම වැදගත් අවස්ථාවක් වන්නේ නැවියන් රෙදි රුවල් ආධාරයෙන් නැව් යාත්‍රා කිරීම බව ඔබ දන්නවා ඇති. ක්‍රි. පූ. 200දී චීනයේ සුළං ජල පොම්ප භාවිත කළා. ඕලන්දයේ සම්ප්‍රදායික සුළං මෝල් අදත් දැකගන්න පුලුවන්.

ක්‍රි. ව. 1වැනි සියවසේදී ග්‍රීක ඉංජිනේරුවෙකු හා ගණිතඥයෙකු වන Heron of Alexandria සුළං බලය මගින් යන්ත්‍රයක් ක්‍රියාත්මක කළ පළමු තැනැත්තා ලෙස වාර්තා වෙනවා. ක්‍රි. ව. 7වන සිය වසේ දී මධ්‍යම ආසියාවේ ඉරිඟු ඇඹරීමටත් ජලය පොම්ප කිරීමටත් සුළං බලය යොදා ගන්නවා. සුළං මෝල් ප්‍රචලිත වුණත් එම ශක්තිය ගබඩා කර ගැනීමට හැකියාවක් පැරණි අය දැන සිටියේ නෑ.

1867 දී ස්කොට්ලන්තයේ මහාචාර්ය James Blyth අඩි 33ක් උස රෙදි රුවල් සහිත සුළං ටර්බයින් එකක් සාදා තම නිවසට විදුලිය ලබා ගන්නවා. එයින් වසරකට පසුව ඇමරිකාවේ Charles Brugs මුල්ම ස්වයංක්‍රීය සුළං බල ටර්බයින් එක හදනවා. එය අඩි 60ක් උස කුළුණකින් හා තල 144 කින් යුක්තයි. එහි විශ්කම්භය අඩි 56ක්. එයින් නිපදවූ විදුලිය කිලෝ වොට් 12ක් පමණයි.

ඉහත විදියට දියුණු වෙමින් ආ සුළං බලශක්ති නිපදවීමේ යාන්ත්‍රණය උපරිමයකට ඇවිත් Oklahoma සුළං බල විදුලි ව්‍යාපෘතිය 2003දී ආරම්භ වෙලා තියෙනවා. අද එය සුළං බලයෙන් බලශක්තිය නිපදවන දෙවන විශාලතම ප්‍රාන්තය බවට පත් වී තිබෙනවා. අද Oklahoma වලට අවශ්‍ය විදුලියෙන් 40%ක් නිපදවීමට එය සමත් වී තිබෙනවා. ඒ සඳහා වැය කර ඇති මුදල ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 20ක්.

මෙහි ඇති අහිතකර පැති ගැනද අද කතා බහ වෙනවා. ඒවා අතර අධික වියදම ඇරුණම ශබ්ද හා දෘශ්‍ය දූෂණය, පක්ෂීන් විශාල වශයෙන් තලවල ගැටී මරණයට පත්වීම ප්‍රමුඛ වෙනවා. ඇතැම් Oklahama වැසියන් තම නිවසට ආසන්නයේ සුළං මෝල් සවි කිරීමට විරෝධය පාලා තියෙනවා.

ඔන්න සුළං මෝල් හා වගාබිම් පසුකරගෙන අපි ගමන් කරනවා. දවල් වෙද්දී අපි Texas ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වෙනවා.

Texas ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ දෙවන විශාලතම ප්‍රාන්තය. විශාලත්වය වර්ග සැතපුම් 268,596ක්. මිලියන 30ක් ජනගහනය ඉන්නවා. එමෙන්ම එය දකුණු මධ්‍යම ප්‍රදේශයේ ජනප්‍රියතම ප්‍රාන්තය. එය නැගෙනහිරින් Louisiana, ඊසානදිගින් Arkansas, උතුරින් Oklahoma බටහිරින් New Mexico ආදී ප්‍රාන්ත වලින් වට වෙනවා. ඒ වගේම ගිණිකොන දෙසින් Gulf of Mexico වලින් වෙරළ තීරයකින්ද වට වෙනවා. පශු නිෂ්පාදනය අතින් ප්‍රමුඛ තැන ගන්නා අතර වැඩිම බිම් ප්‍රමාණයක් කෘෂිකර්මය සඳහා යටවූ ප්‍රාන්තය. කෘෂිකර්මය අතින් දෙවැනි වන්නේ කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයට පමණයි..

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ කුඩා පරිපාලන ඒකක හඳුන්වන්නේ කවුන්ටි කියලා. හරියට අපේ නගර සභා වගේ. මේ වගේ Texas වල බටහිර සිට නැගෙනහිරට චතුරශ්‍රය හැඩයට පිහිටි කවුන්ටි එකතුවක් Texas Panhandle කියලා හඳුන්වනවා. මේ ප්‍රදේශය හරහා සැතපුම් 177. 139 ක දුරක් විතරයි I 40 අධිවේගය වැටී තියෙන්නේ. ඒ කොටස Heart Trail Route නමින් හැඳින්වෙනවා. පහුකරන එකම විශාල නගරය Amarillo. මාර්ගයේ මේ ප්‍රදේශයේ දෙපසද දිගටම සිය ගණන් සුළං මෝල් තියෙනවා. එහි නිවාස මිලියන ක9කට විදුලිය සපයන්නේ සුළං බලයෙන් එක්රැස් කරගන්නා බලශක්තියෙන්. ඒ අනුව සුළං බලශක්තිය නිපදවීමේ පළමු තැන Texas වලට හිමි වෙනවා. මූලික වියදම් අධික වුවත් මේ විදියට පුනර්ජනනීය බලශක්තිය යොදා ගැනීමේ අරමුණ ඛනිජ තෙල් සංචිත ආරක්ෂා කර ගැනීම වෙන්න ඕන.

Texas හීදී දිවා ආහාරය සඳහා තැනක් සොයද්දී අපට ප්‍රථම වතාවට ඉන්දියානු රෙස්ටුරන්ට් එකක් හමු වෙනවා. එය තරුණ ඉන්දියානු ව්‍යාපාරිකයන් කීප දෙනෙකු විසින් අධිවේගී මාර්ගය ඉලක්ක කර කරනු ලබන ව්‍යාපාරයක්. ඔවුන් දුටුවිට අපටත් අප හමුවූ විට ඔවුන්ටත් සතුටක් ඇති වෙනවා. රටවල් වශයෙන් අසල්වැසි බවේ හැඟීම ඒ සතුට ඇතුළේ තියෙනවා. අපට හින්දි කතා කරන්න පුළුවන් වුණා නම් වඩා හොඳින් අදහස් හුවමාරු කරගන්න තිබුණා. ගූගල් පරිවර්තන පහසුව සමහර විට යොදා ගත්තේ ඔවුන්ගේ ඉංග්‍රීසි දැනුමද මද බැවින්.

අපි දිවා ආහාරය වශයෙන් චිකන් බිරියානි, මටන් සූප් එකක්, හා යෝගට් ලබා ගන්නවා. රොටී කන්නේ නැතිදැයි ඔවුන් පුන පුනා අහනවා. ඒ රොටී ඔවුන්ගේ ප්‍රියතම දෙයක් නිසා වෙන්න ඕන. ඔවුන්ගේ සුපුරුදු අමුවෙන් කැපූ ලූනු හා මිරිස් පිඟානත් වැරදුනේ නෑ. අපි ඒ වෙළෙඳසැලෙන් රසවත් කජු ඇට පැකට් එකකුත් අපි මිළදී ගන්නවා. ඒවා ලංකාවේ කජු වගේ රසයි.

නැවතත් අපි බටහිර දෙසට ධාවනය කරනවා. මෙහෙම එක දිගට රථයක් ධාවනය කරද්දී නිදි මත එනවා නේ. එවිට අතරමග rest area එකක හරි ගෑස් station එකක හරි නතර වෙලා ටිකක් විවේක ගන්නවා. ඇමරිකාවේ කියන්නේ තෙල් ගහනවා නෙවේ, ගෑස් ගහනවා කියලා. ඒ කියන්නේ ගැසොලින් කියන අර්ථයෙන්.

තව ඉදිරියට යද්දී ශාකවල උස අඩු වෙමින් යන බවක් පෙනී යනවා. වගා බිම්ද අඩුවී යනවා.

විසල් අහසක් යට 3

 විසල් අහසක් යට 3

(ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

අපේ ගමනෙදී දෙවනියට ඇතුළුවූ ප්‍රාන්තය තමයි උතුරු කැරොලිනාව. මෙය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ගිණිකොන දිග පිහිටි, දකුණින් වර්ජිනියා, නැගෙනහිරින් අත්ලාන්තික් සාගරය දකුණින් දකුණු කැරොලිනා ප්‍රාන්තයෙන් හා නිරිතදිගින් ජෝර්ජියා හා ටෙන්නසි ප්‍රාන්ත වලින් වටවූ ප්‍රාන්තයක්. එහි අග නගරය Raleigh. මුළු මහත් යුරෝපයේම ඇති පතනශීල වනාන්තර ප්‍රමාණය ඉක්මවා යන වන ගහනයකින් යුත් මේ ප්‍රාන්තය 4000කට වැඩි දේශීය ශාක විශේෂ ගණනක් දරනවා. ඒ නිසාම ශරත් සෘතුව කියන්නේ මේ ප්‍රාන්තයට එන සංචාරකයෙකු අමන්දානන්දයට පත් කරන වෙනමම ලෝකයක් වෙනවා.

මං කලින් ඔබට කියූ විදියට I 40 අන්තර් ප්‍රාන්ත අධි වේගය ආරම්භ වෙන්නේ උතුරු කැරොලිනා ප්‍රාන්තයේ Wilmington වරාය නගරයේ සිට. අප මේ මාර්ගයට පිවිසෙන්නේ උතුරු කැරොලිනා ප්‍රාන්තයේ Ashville සිට. දිවා ආහාරයෙන් පසු Greenville සිට පැය එකහමාරක් විතර ධාවනයෙන් පස්සේ Ashville වලට එනවා. එතනින් I 40 අධිවේගයට ඇතුළු වෙලා වනාන්තර මැදින් ඇවිත් ටෙන්නසි ප්‍රාන්තයට පිවිසෙනවා. මේ වන විට ගෙදර සිට පැය නවයක පමණ දුරක් ඇවිත්. රෑ අට පහුවෙන වෙලාවේ අපට දකින්න ලැබෙන්නේ අහසක් නෙවේ රතු තැඹිලි කහ දම් වර්ණ වලින් ඇඳපු චිත්‍රයක්. ඒ වගේ මනස්කාන්ත අහසක් මුළු ගමනේ දීම ආයේ දැක්කේ නෑ.

Tennessee ප්‍රාන්තය ගොඩ බිමින් පමණක් වටවූ ප්‍රාන්තයක්. එහි අග නගරය තමයි Nashville. මෙය සංගීතයට ඉතාම ප්‍රසිද්ධ ප්‍රාන්තයක්. සුප්‍රසිද්ධ ගායක Elvis Presley මිය ගිහින් තියෙන්නේ මේ ප්‍රාන්තයේ නිරිතදිගට වන්නට පිහිටා ඇති Memphis නගරයේදී. එහි Elvis Presley's Graceland නමින් හඳුන්වන විනෝදාස්වාදය සඳහා ඉඳිකර කර ඇති අති විශාල මධ්‍යස්ථානයක් තියෙනවා.

අයිරිස් මල ටෙන්නසි වල ප්‍රාන්ත පුෂ්පය වෙනවා. එහි Memphis නගරය ආශ්‍රිතව බටහිර දෙසින් මිසිසිපි ගඟ ගලා බසිනවා. ඒ ආශ්‍රිතව වනාන්තර භූමි රාශියක් තියෙන අතර විශාල දේශීය ශාක සංඛ්‍යාවක් දකින්න ලැබෙනවා. තව කියන්න ඕන විශේෂ දෙයක් තමයි ඒ ඒ ප්‍රාන්තවල මල් හැටියට වවන්න උනන්දු කරන්නේ ද දේශීය ශාක හා පැළෑටි. ඒවා අලංකාර විදියට වවලා වෙළඳපලේ විකිණීමට තියෙනවා. එසේ වුවත් ආක්‍රමණික බවට පත්වුණු විදේශීය (exotic plants) ද හුඟක් තියෙන බව සඳහන් වෙනවා.

Nashville හී තමයි අපේ පළමු රාත්‍රී කාලය ගතවන්නේ. අපේ සමීපතමයන් නිතරම ගමන ගැන දුරකථනයෙන් විමසනවා. ඒ මේසා විශාල දුර ගමනක අවදානම ගැන දන්නා නිසා. හෝටලයට පැමිණි වහාම මම ඔවුන්ට පණිවිඩ තබනවා. හෝටලයට පැමිණීමට කලින් රාත්‍රී ආහාරය මගදීම ගත් නිසා උණුවතුර ස්නානයෙන් තවා ගත් වෙහෙස වූ අපේ සිරුරු වහාම නින්දට වැටෙනවා.

උදෑසන අවදිවී ගමනට සූදානම් වෙලා හෝටලයෙන් සපයන පාතරාසයෙන් සප්පායම් වෙනවා. ඊළඟට අප ගමන් කරන්නේ ටෙන්නසි ප්‍රාන්තය පහුකර Arkansas ප්‍රාන්තයට ළඟාවීමට.

Arkansas ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ගොඩබිමින් වටවී තියෙන තවත් ප්‍රාන්තයක්. එහි පිහිටි උද්‍යාන, වන අරණ, ගුහා, ගංගා, කඳු හා උණු දිය උල්පත් වැනි සොබා සෞන්දර්යය නිසා මේ ප්‍රාන්තය ප්‍රසිද්ධියට පත්වෙලා තියෙනවා. එහි අග නගරය Little Rock. එහි Clinton Residential මධ්‍යස්ථානය පිහිටා තියෙනවා. ආන්තික දේශගුණයක් ඇති මෙහි නිතර කුණාටු හඹා යනවා.

ඇමරිකාව කිව්වම ධාන්‍යක් වශයෙන් අපට මතක් වෙන්නේ තිරිඟු නැත්නම් පාන් /ඇමරිකන් පිටි. ඇමරිකාවේ වී වගා කරනවා කියලා ඔබ දන්නේ නැතුවත් ඇති. වී-වගා කරන ප්‍රාන්ත අතර ආකන්සා ප්‍රමුඛ තැන ගන්නවා. අවුරුදු පනහක කාලයක සිට රටේ වී වගාවෙන් 40%පමණ එහි සිදුවෙනවා. ලුසියානා, කැලිෆෝනියා, ටෙක්සස් හා මිසොරි තමයි ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වී වගා කරන අනිකුත් ප්‍රාන්ත. වී වගාව හැර කුකුලන් ඇති කිරීම ආකන්සා වල තවත් ප්‍රධාන කෘෂිකාර්මික වැඩක්. ඇමරිකාව සතු එකම සක්‍රිය දියමන්ති ආකාරයද මේ ප්‍රාන්තයේ පිහිටා තිබෙනවා. මිනිස් වාසයක් දක්නට නැති බැලූ බැලූ අත ඈත ක්ෂිතිජය දක්වා විහිදී ඇති වී වගාව ඇතුළු විවිධ වගාවන් ගෙන් පිරුණු විශාල පැතලි භූමිය මාර්ගය දෙපැත්තේම තියෙනවා.

අපි I 40 මාර්ගයෙන් ආකන්සා වලට පිවිසිලා මුලින්ම නතර වෙන්නේ Arkansas Welcome Centre එකේ. හැම ප්‍රාන්තයකටම ඇතුළු වෙන තැන්වල මෙවැනි මධ්‍යස්ථාන තියෙනවා. ඒවායේ ඒ ඒ ප්‍රාන්තයේ සංචාරක ආකර්ෂණීය තැන් ගැන දැනුම්වත් කරනවා. සිතියම් ඇතුළු මුද්‍රිත ද්‍රව්‍ය ලබා දෙනවා. අපි එම මධ්‍යස්ථානය වටා ඇති මල්වල සුන්දරත්වය විඳ එහි ඇතුළත ඇති ප්‍රදර්ශන කුටි ද නරඹනවා.

නැවත ගමන අරඹන අපි දිවා ආහාරය සඳහා තමයි ඊළඟට නවතින්නේ. අපගේ දෙවන දින ගමනාන්තය Oklahoma ප්‍රාන්තයේ අග නගරය වන Oklahoma City වලයි. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ දකුණු මධ්‍යම ප්‍රදේශයේ ප්‍රාන්තයක් වන Oklahoma ද ගොඩබිමින් වටවූ ප්‍රාන්තයක්. මෙහි ඇති කවි බෝයි සංස්කෘතිය ප්‍රසිද්ධ එකක්. ඒ වගේම සක්‍රිය තෙල් ළිං වලින් වටවී තියෙනවා. ප්‍රධාන නිෂ්පාදන ඛනිජ තෙල්, ස්වභාවික වායු හා කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන. පෙර රතු ඉන්දියානුවන් බහුලව සිටි පැත්තක්. 168 දෙනෙකු මරණයට පත් කරමින් 1995 දී ත්‍රස්ත ප්‍රාහාරයක් වශයෙන් සිදුවූ බෝම්බ ප්‍රහාරය සිදුවීම සිහිපත් කිරීම සඳහා ස්ථානයක් පිහිටා තිබෙනවා.

අපි Oklahoma City කරා පිවිසෙන විට බටහිර අහසේ හිරු බැස ගොස් ටික වේලාවක් ගතවී අවසානයි. අහසේ විවිධ වර්ණ වළාකුළු අපට ඒ බව කියා පානවා. එදා රෑ අපි එහි හෝටලයක ගත කරනවා.