විසල් අහසක් යට 8

 

විසල් අහසක් යට 8

 (ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

අපි Nevada ප්‍රාන්තයේ Las Vegas නගරයට ළඟා වූ බව කිව්වා ඔබට මතක ඇති. Nevada කියන්නෙත් සම්පුර්ණයෙන්ම ගොඩබිමින් වටවූ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ බටහිර දෙසට ඇති තවත් එක ප්‍රාන්තයක්. වයඹ දෙසින් Oregon, ඊසනදෙසින් Idaho, නැගෙනහිරින් Utah සහ බටහිරින් California යන ප්‍රන්තවලින් එය වටවී තියෙනවා. විශාලත්වය අතින් හත්වැනි තැන ගන්නා එහි විශාලත්වය වර්ග සැතපුම් 110,577ක් වෙනවා. ජනගහනය නම් අඩුයි. මිලියන 3ක පමණ ජනගහනයක් තමයි ඉන්නේ.ප්‍රාන්තයේ වැඩි ඉඩ ප්‍රමාණයක් කාන්තාර හා අර්ධ ශුෂ්ක ප්‍රදේශ. ඇත්තෙන්ම මුළු ඇමරිකාවේම වියළීම ප්‍රාන්තය මේකයි. එකතුවන වතුර කොහෙවත් ගලා නොගිහින් එක්රැස් වන  Great Basin නම් උතුරු ඇමරිකානු ප්‍රදේශයේ Nevada වලට අසුවන කොටස Mojave කාන්තරය. Lake Tahoe හා Sierra Nevada කඳු බටහිර දාරයේ පවතිනවා.

Paiute, Shoshone හා Washoe යන ඇමෙරිකානු ඉන්දියානු ආදී ජනයා මෙහි ආදී කාලයේ ජීවත්ව ඉඳ තියෙනවා. මුලින්ම මෙහි පැමිණි යුරෝපියන් වන Spanish ජනතාව එම භාෂාවෙන් හිම සහිත බව කියන තේරුම සහිත Nevada යන නම දී තිබෙනවා. ඒ ඔවුන් දැක තිබෙන්නේ Sierra Nevada කඳු මුදුන්වල ඇති හිම. මෙහි අග නගරය Carson city. විශාලම නගරය Las Vegas.

Nevada නිල වශයෙන් 'Silver State 'යන නමින් හඳුන්වනවා. ඒ එහි ඉතිහාසය රිදී සමග සම්බන්ධ ආර්ථිකයක් තිබූ නිසා. ඩොලර් මිලියන ගණන් වටිනා රිදී මෙහි කැණීම් වලින් ලැබිලා තියෙනවා. දැනට ආර්ථිකය සංචාරක ව්‍යාපාරය මත තමයි ප්‍රධාන වශයෙන් රැඳී තියෙන්නේ. සංචාරකයන්ට විනෝදාස්වාදය ලබා දීම හා සූදු ක්‍රීඩාව මෙහි ප්‍රමුඛ අදායම් මාර්ගයි. මේ හැර රන්, තඹ, ජිප්සම්, හා ලිතියම් කැණීම් ද ගවයන් ඇති කිරීමද කෙරෙනවා. ගවයන් 500,000කට වඩා හා බැටළුවන් 70,000කට වඩා ඇති කෙරෙනවා. ගව පැටවුන් වඩා හොඳ ආහාර දී පුෂ්ටිමත් කිරීම සඳහා වෙනත් ප්‍රාන්ත කර යවනවා.

අපි එදා රෑ නවතින්නේ Las Vegas නගරයේ තරු හෝටලයක. Las Vegas/Sin City නැත්නම Vegas  කියා හඳුන්වන  මේ නගරය ඇමරිකාවේ වඩාත් ම ජනප්‍රිය නගරයයි.   Mojave කාන්තාර ප්‍රදේශයේ ඇති රෑ පුරා නියොන් එළි දැල්වෙන ජනී ජනයා එහා මෙහා හැසිරෙන මේ නගරය නොනිදන නගරයක් කිව්වාට වරදක් නැහැ.

හෝටලයේ නම Mandalay Bay.  Las Vegas Boulevard/ Las Vegas Strip තමයි මේ නගරයේ ප්‍රසිද්ධ ම පාර. එහි තමයි අපේ හෝටලය පිහිටලා තියෙන්නේ. Mandalay Bay අක්කර 120ක භුමි භාගයක් ආවරණය කරන අතර තට්ටු 4කින් යුක්තයි.  කැසිනෝ සඳහා විශාල ඉඩක් ඇති මෙහි කාමර 3209ක් තියෙනවා. South Seas කියන තේමාව අනුව සකස් කළ අක්කර 11ක් පුරා විහිදී ඇති කෘත්‍රීම මුහුදු වෙරළ ජල ක්‍රීඩා සඳහා පහසුකම් වලින් යුක්තයි. රාත්‍රී කෑම අපි මගදී චයිනීස් අවන්හලකින් ලබාගෙන තිබූ නිසා අපි කෙලින්ම හෝටලයෙන්  අපට ලැබුණු 30ස්වෙනි තට්ටුවේ කාමරයට ගිහින් මද විවේකයකින් පසු හෝටලය ඇතුළත නරඹන්න යනවා. කැසිනෝ ක්‍රීඩාව සඳහා වෙනම පැත්තක් වෙන් කර තියෙනවා. එහි වෛවර්ණ නියෝන් එළියෙන් දිදුලන කැසිනෝ යන්ත්‍ර හැමතැනම. ඒ වගේම මිනිස්සු හා ගැහැනු දුම් පානය කරමින් නැත්නම් කෝපි තොල ගාමින් ඒ ක්‍රීඩාවේ නිරත වෙනවා. අපිත් එක යන්ත්‍රයක් අතපත ගාලා එහෙන් මෙහෙන් ඔබලා මුදලක් දාලා පොඩි විනෝදයක් ලබනවා. කවදා කාපු ටකරන්ද කිව්වලු!

Las Vegas Boulevard/ Las Vegas Strip හි ඇවිදගෙන යනවිට වෙනත් අතිවිශාල හා අතිනවීන හෝටල් සංකීර්ණ නරඹන්න පුළුවන්. ඒවා ඇතුළේ කෘත්‍රිමව නිපදවූ අහසවල්,බෝට්ටු/Gondola යාත්‍රා කරන වැනීසියේ  වැනි දිය මාර්ග ආදිය තියෙනවා. ජල මෙන්ම ගිනි සංදර්ශන තියෙනවා. ගායක ගායිකාවන් ගීත ගයනවා.  නාට්‍යංගනාවන් නටනවා. මේ වතාවේ අපට ඒවා නරඹන්න වුණේ නැහැ. 2016 සංචාරයේ දී ගියා.

ටික වෙලාවක් හෝටලය ඇතුළේ සැරිසරලා අපි අපේ කාමරයට ගිහින් නින්දට වැටෙනවා.

 

විසල් අහසක් යට 7

 

 විසල් අහසක් යට 7

 (ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

ඊළඟට අපි ගමන් කරමින් සිටි ප්‍රදේශය ඉතාමත් ග්‍රාමීය බවක් පෙන්වූ නිසා අවන්හලක් සොයා ගැනීමද අසීරු වෙනවා. අවසානයේ අපි දිවා ආහාරය ගන්නේ කුඩා චීන අවන්හලකින්. සවස් වරුවේ Arizona ප්‍රාන්තයේ දී මීළඟට අපි නැරඹීමට යන්නේ සුවිශේෂී තැනක්. I 40 අධි වේගයෙන් එක්සිට් 233 අරන් සැතපුම් 5ක් ගිය තැන මේ ස්ථානයට ළඟා වෙන්න පුළුවන්.

මෙතනට කියන්නේ Metor Crater/ Barringer Crater කියලා. Barringer කියන නම එන්නට හේතුව මේ භුමි භාගය Barringer  පවුලට අයත් වීම. අදටත් එය එම පවුලේ සමාගමක් ලෙස තමයි නඩත්තු වෙන්නේ.

 මෙතැන ඇති වැදගත් කම දැන් මං ඔබට කියන්නම්. Pleistocene යුගයේ කොලරාඩෝ සානුව දැනට වඩා සිසිල් හා තෙතමනය සහිතව තිබිලා තියෙනවා. ප්‍රදේශය එවකට තෘණ හා කැලෑ වලින් යුක්තව තිබී ඇති අතර මැමත් හා Giant Ground Sloth සතුන් ද ඉඳලා තියෙනවා.

මෙතැනට මීට අවුරුදු 50000කට පෙර විශාල උල්කාපාතයක් වැටී තියෙනවා. එය වැදුණු වේගය පැයට සැතපුම් 45,000ක් යයි කියවෙන අතර ඒ ගැන වෙනත් මත ද තියෙනවා.  උල්කාපාතය පොළොව හා ගැටීමේදී ශක්තිය TNT මෙගා ටොන් 10ක ශක්තිය නිදහස් වී ඇති අතර ඉතිරිවී ඇත්තේ කුඩා කැබලි කීපයක් විතරයි. පසුව ඉතිරි කරගත් එවැනි කැබලි ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා. මේ ස්ථානයේ උල්කාපාතය ගැටීමේදී හෑරී ගිය විශාල බේසමක හැඩ ආවාටයක් තියෙනවා. මෙය විශ්කම්භයෙන් අඩි 4000ක් වන අතර එහි උස්වූ ගැට්ටේ සිට ගැඹුර අඩි 600ක් වෙනවා. සැබවින්ම එදා ඇතිවූ ගැඹුර පාංශු ඛාදනය නිසා අඩි 50 - 60ක් දක්වා අඩුවී ඇති බවයි කියවෙන්නේ. පතුළ ද ද්‍රව්‍ය තැන්පත් වී අඩි 100ක් විතර ගොඩ වෙලයි තයෙන්නේ.ගැට්ට තැනිතලාවෙන් අඩි 200ක් පමණ උසින් යුක්තයි. මව් පාෂාණය තැන්නේ සිට අඩි 700 - 800 පමණ ගැඹුරේ දී හමුවන අතර ආවාට ගැට්ටේ හෑරී උඩට මතුවූ එම මව් පාෂාණයේ සුන් බුන් දක්නට තිබෙන බව සඳහන් වෙනවා.

මේ ස්ථානය නිරාවරණය කරගෙන තිබෙන්නේ 1891 දී. එය යකඩ හා නිකල් වලින් යුක්ත අඩි 150ක් පළලින් හා රාත්තල් දස දහස් ගණනක බරකින් යුක්තව තිබෙනවා. මෙය පොළොව හා ගැටීමේ දී ඇතිවූ බලය පරමාණු බෝම්බයක් පතිත වීමේ දී ඇතිවන බලය මෙන් 150 ගුණයකින් වැඩි බව කියනවා.

අපි විවිධ පැති වලින් හා විවිධ කෝණවලින් ආවාටය නරඹනවා. ගැට්ට උඩට නැගීමට පඩි පෙළක් තියෙනවා. එහි නගිනවිට අප ගසාගෙන යන තරමට සුළං අධිකව තිබුණා. අත්වැට අල්ලා ගෙන තමයි සුළං පාරට මුහුණ දුන්නේ. එතැනට ආවාටය පහළින් තියෙන ආකාරය පේනවා.

ආවාටය පතුළට යන්න අවසර නෑ. තරමක් පහළින් වේදිකාවක් සාදා තියෙනවා. එතැනට විතරක් බහින්න පුළුවන්.

1960 සිට 1970 දක්වා NASA අජටාකාශ ගාමින් Apollo යානයේ සඳ ගමනට පෙර මෙහි පුහුණු වීම් කර ඇති අතර එවැනි පුහුණුවීම් අද දක්වාම වෙනවා.

1964 අගෝස්තු 8 දා නියමුවන් දෙදෙනෙකු රැගත් වාණිජ ගුවන් යානයක් ආවාටය හරහා යද්දී  අනතුරට පත්වී සමතුලිතතාවය බිඳී යානය ගිනිගෙන විනාශ වී තිබෙනවා. දරුණු තුවාල සහිතව සිටි නියමුවන් දෙන්නා බේරාගෙන තියෙනවා. ඒ ගුවන් යානයේ ඇතැම් කොටස් දැනටත් එහි තියෙනවා.

මේ ස්ථානයට වසරකට සංචාරකයන් 270,000ක් පමණ පැමිණෙන බව කියවෙනවා. මෙහි ඇති ප්‍රදර්ශන මධ්‍යස්ථානයේ දී අපට උල්කාපාත අවශේෂ,ඇස්ටරොයිඩ් කොටස්, හා අභ්‍යවකාශය ගැන ප්‍රදර්ශන භාණ්ඩ දැක ගත හැකි වෙනවා.

 Meteor Crater හා අවට ප්‍රදේශය නරඹන අපි නැවතත් I 40 අධි වේගයට පිවිසි බටහිරට ගමන් කරනවා.  I 40 අධි වේගය ඉවර වෙන්නේ කැලිෆෝනියා හි Bastow නගරයෙන් බව මා ඉහත කියා ඇති. Arizona ප්‍රාන්තයෙන් කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයට පිවිසි Bastow වලින් Bakersfield හරහා Los Angelis වලට ඇවිත් එතනින් අපේ ගමනාන්තය වන Sacramento නගරයට යන්න පුළුවන්. නමුත් අපි කලින්ම වෙනත් මාර්ගයක් තමයි ගමනට තෝරාගෙන තිබුනේ. ඒ Arizona වලින් Nevada ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වෙලා Las Vegas නගරයට යන්න. ඒ නිසා අපි Kingman හිදී I 40 වලින් නික්මී 95 මාර්ගය ඔස්සේ ගොස් Arizona වලින් පිටවී Nevada ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වී Las Vegas කරා ගමන් අරඹනවා. ගමනාන්තයට ළඟා වෙද්දී අහස රත් පැහැයට හැරෙමින් තම වර්ණවත් බසින් ඒ දවසත් අවසාන බව අපට කියා දෙනවා. Las Vegas ගැන මී ළඟ විසල් අහසක් යටදී ඔබට කියවන්න  පුළුවන්.

විසල් අහසක් යට 6

 විසල් අහසක් යට 6

(ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

අපි ඇරිසෝනා ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වී බටහිරට ගමන් කරමින් සිටි බව ඔබට මතක ඇති. මාර්ගයේ මේ කොටසේදී අපට මග නැවතී බලන්න තැන් කිහිපයක් තිබුණා.

එයින් එකක් තමයි Petrified Forest National Park. ඇරිසෝනා හි ඊසානදිග ප්‍රදේශයේ වර්ග සැතපුම් 346ක් පුරා විහිදී ඇති මේ උද්‍යානය අර්ධ ශුෂ්ක දේශ ගුණයෙන් යුක්තයි. මේ ප්‍රදේශයේ මුල්ම මනුෂ්‍ය වාසය මිට අවුරුදු 13,000කට ප්‍රථම සිදුවී ඇති බවයි සඳහන් වෙන්නේ. Clovis නම් මුල්ම ඇමරිකානු ස්වදේශික ජනතාව මෙහි ජීවත් වී තිබෙනවා. උද්‍යානය 1906 දී Petrified Forest National Monument ලෙසද 1962 දී ලෙසද ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙනවා.

Petrified කියන්නේ ගල්වූ කියන එකනේ. ඒ නම ආවේ කොහොමද කියලා කියන්නයි මේ හදන්නේ.

මේ උද්‍යානය වඩාත් ප්‍රසිද්ධ පොසිල වලටයි. Pangea ලෙස හැඳින්වූ විශාල පොලෝ තල ස්කන්ධයේ මේ බිම්කඩ තිබී ඇත්තේ සමකය අසලට වන්නටයි. ට්‍රයාසික යුගයේ, මීට වසර 200කටත් එහා මෙහි තිබූ ශාක බිම පතිත වී ගංගාවල ජලයේ ගිලී ගිහින් කාලයක් යද්දී ගස්වල කාබනික ද්‍රව්‍ය ක්වාර්ට්ස් ඛනිජ වලින් විස්ථාපනය වී ගල් වැනි වී තිබෙනවා. මිට අවුරුදු මිලියන 60කට පෙර පෘථිවි භූ තැටි උස්වී කොලරාඩෝ සානුව සෑදීමත් සමග මේ ශාක මතු වෙන්න පටන්ගෙන තිබෙනවා. උද්‍යානයේ මේ ශාක කොටස් ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා. මෙන්න මේ ශාක නිසයි උද්‍යානයට Petrified Forest කියලා කියන්නේ. උස්වූ කඳුවැටි වල පාංශු ඛාදනය වී ඉතා අලංකාර ලෙස පාෂාණ මතුවූ ස්තර දකින්න පුළුවන්.

අපි I 40 අධි වේගයෙන් පිටවී මුලින්ම අදාළ උද්‍යාන පිවිසුමෙන් ඇතුළු වී Painted Desert Visitor Center අමුත්තන්ගේ මධ්‍යස්ථානයට යනවා. එහි මග පෙන්වන්නෙක් සිතියම පෙවමින් අපට එහි ඇති වැදගත් තැන් ගැන විස්තර කරනවා. ඔහුට් ස්තුතිය පළකර නැවත මෝටර් රථයේ නැගී උද්‍යානයේ වටා ගමන් අරඹනවා. ඒ ගමනේදී මුලින්ම මෝටර් රථයෙන් බහින්නේ Painted Desert Inn නමින් හැඳින්වෙන පෙර හෝටලයක් ලෙස තිබී දැන් කෞතුකාගාරයක් ලෙස පවතවාගෙන යන තැන නැරඹීමටයි. පැරණි ආකාරයේ ගෘහ නිර්මාණ ක්‍රමයකින් සාදා ඇති එය සුන්දර ගොඩනැගිල්ලක්. මැටිවල වර්ණයෙන් යුක්තයි. ඒ අවට ශාක වර්ග රැසක් වවා ඒවා නම් කර තිබෙනවා. මේ ස්ථානයේ ඇති අයිස් ක්‍රීම් වෙළඳ සැලෙන් අපි අයිස් ක්‍රීම් මිලදී ගෙන කනවා. ඒ අයිස් ක්‍රීම් මට යාපනය චාරිකාවේ අමතක නොවන රියෝ අයිස් ක්‍රීම් මතකයට ගෙන ආවේ එහි විශාලත්වය නිසයි.

මීළඟට අපි නවතින්නේ 1926 සාදන ලද ඓතිහාසික මාර්ගය 66 (Historical Route 66 ) සැමරීම සඳහා තිබෙන 1932 Studebaker පැරණි මෝටර් රථය හා සැමරුම් ඵලකය ළඟ. එම මාර්ගය චිකාගෝ සිට චිකාගෝ සිට ලොස් ඇන්ජලිස් දක්වා වැටි තිබුණු එකක්.එම මාර්ගයේ කොටසක් වැටී තිබෙන එකම උද්‍යානය මේ Petrfied උද්‍යානයයි. Bobby Troup නම් ගායකයා ගයා ඇති Route 66 ගීතය ඔබට මේ ලින්ක් එකෙන් අහන්න පුළුවන්.

https://youtu.be/7DkwnRcLVw8?si=R_XkROsc378cgnqz

මෙහි ඇති තවත් පුරාවිද්‍යාත්මකව වටිනා ස්ථානයක් වන්නේ The News Paper Rock නම් ගල් පුවරු මුණත් රාශියයි. මෙහි කිසිම පුවත්පතක් නම් නැහැ. තියෙන්නේ petroglype නමින් හැඳින්වෙන අවුරුදු දහස් ගණනක සිට පැවත එන ගල්වල කෙටුණු සිතුවම් වැනි රූප. මේවා බිතු සිතුවම් (pictographs) වලට වඩා කල්පවතිනවා.ශුෂ්ක ප්‍රදේශවල ගල් මත තුනී තට්ටුවක් ලෙස රතු පැහැයේ සිට කළු පැහැය දක්වා වර්ණයෙන් යුතුව පවතින desert varnish නම් ස්ථරය කටුවකින් සීරූ විට මේ සිතුවම් අඳින්න පුළුවන්. මේවා ඇඳ ඇත්තේ මීට අවුරුදු 650 - 2000 අතර කාලයේ ජීවත් වූ Puebloan නම් ආදී මිනිසුන් විසින්. ඔවුන් වගා කටයුතු හා දඩයමේ යෙදෙමින් Puerco River නම් ගඟ ආශ්‍රිතව සිය ජීවිතය ගෙවා තිබෙනවා. කාලයක් තිස්සේ විවිධ ශිල්පීන් ඇඳ ඇති මේ රුප වලට අද සිටිනා ඇමරිකානු ඉන්දියානුවන් විවිධ අර්ථ දැක්වීම් දී තිබෙනවා.

උද්‍යානයේ ඇති Blue Mesa නම් ස්ථානය අපි නැරඹුවේ මෝටර් රථයේ යන ගමන්මයි. එහි ඇත්තේ මනස්කාන්ත භූ ගර්භ ලක්ෂණ. මේ හැර Agate Bridge,Jasper Forest,Crystal Forest,Rainbow Forest Museum and Giant Logs Trail ආදිය අපට ඒ තරම් නරඹන්න වුණේ නැහැ. ඒ අධික වෙහෙස මෙන්ම අපේ ගමනේ මේ වෙනුවෙන් ගත කිරීමට නියමිත වූ සීමා සහිත කාලය නිසයි. ඉතින් අපි උද්‍යානයෙන් පිටවී නැවත I 40 ඔස්සේ අපේ ගමන ආරම්භ කරනවා.

විසල් අහසක් යට 5

 විසල් අහසක් යට 5

(ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නැගෙනහිර සිට බටහිරට රට හරහා සංචාරය)

මං කලින් කිව්වා නේ I 40 මාර්ගය කෙටි දුරක් විතරයි Texas ප්‍රාන්තය හරහා ගමන් කරන්නේ කියලා. දිවා ආහාරය අරන් අපි ඒ කොටස පහුකර ගෙන ඊළඟට අපට ඇතුළු වෙන්නට තියෙන New Mexico ප්‍රාන්තය බලා බටහිර දෙසට ගමන් ඇරඹනවා. .

මේ අතර මග බඩු ගෙනයන ඉතා දිග දුම්රියක් අපේ කැමරා කාචයට හසු කරගන්න ලැබෙනවා. එහි පෙට්ටි එකසිය ගණනක් තිබෙනවා. ඇමරිකාවේ සමහර ප්‍රාන්තවල මගී ගමනාගමනය සඳහාද දුම්රිය ඇති නමුත් රටපුරා ජාලයක් ලෙස වැඩි පුර විසිරී ඇත්තේ මෙවැනි කාගෝ දුම්රිය සඳහා මාර්ග. ඒවා නිෂ්පාදන බෙදාහැරීම සඳහා ලොකු වැඩ කොටසක් කරනවා.

Texas පහු කරලා New Mexico වලට ඇතුළු වන අපි මුලින්ම නතර කරන්නේ Glenrio නගරයේ Welcome center එකේ. එහිදී අප උණුසුම් ලෙස පිළිගනු ලැබූ අතර අප සංචාරය කිරීමට හා නැරඹීමට කැමති තැන් මොනවාදැයි පිළිගැනීමේ නිලධාරිනිය අසනවා. අප හුදෙක් මෙහි ගොඩබට බවත් මේ ප්‍රාන්තය හරහා නැගෙනහිර සිට කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයට යන බවත් අප ප්‍රකාශ කරනවා.

පිළිගැනීමේ මධ්‍යස්ථානය අවට නරඹන අපි එහි ඇතුළත ඇති ප්‍රදර්ශන භාණ්ඩද නරඹා ශාරීරික අවශ්‍යතා ද ඉටුකරගෙන නැවත පිටත් වෙනවා.

New Mexico ගැන කියනවා නම් එය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ පස්වන විශාලතම ප්‍රාන්තය. වර්ග සැතපුම් 121951 ක් වන එහි ජනගහනය මිලියන 2.1ක්. උතුරින් Colorado, නැගෙනහිරින් Oklahoma හා Texas, දකුණින් Texas, Mexico State of Chihuahua සහ Sanora හා බටහිරින් Arizona යන ප්‍රාන්ත හා ප්‍රදේශ වලින් New Mexico වටවී තියෙනවා. මෙහි අග නගරය Santa Fe. රටේ පැරණිතම අග නගරය වන අතර පිහිටුවා ඇත්තේ 1610 දී. New Mexico හී විශාලතම නගරය Albuquerque.

මේ ප්‍රාන්තය දකුණු රොකී කඳුවලට අයත් කඳුකර ප්‍රාන්තයක් බව අපට කියා පාමින් භූ විෂමතාවය වෙනස්වන හැටි පෙනී යනවා. උතුරු හා නැගෙනහිර පැත්ත සීතල ඇල්පයින් දේශගුණයක් දරණ අතර දකුණ හා බටහිර උණුසුම් කාන්තාර දේශගුණය දරනවා.

New Mexico හී රාජ්‍ය භාෂාව කියා එකක් නෑ. ඉංග්‍රීසි, Spanish, Navajo යන භාෂා භාවිතයේ තියෙනවා.

ගවයන් ඇතිකිරීම, වගාව,දැව කර්මාන්තය, විද්‍යා තාක්ෂණ පර්යේෂණ, සංචාරක කර්මාන්තය, කලාව හා තෙල් හා ගෑස් කැණීම මෙහි ආර්ථිකයට උරදෙනවා. සුප්‍රසිද්ධ Manhattan project එකට අදාල facility මෙහි නගරයක් වන Trinity හී තියෙනවා. ලෝකයේ ප්‍රථම න්‍යෂ්ටික බෝම්බය නිපදවීම හා පරීක්ෂා කිරීම මෙහිදී සිදුවන්නේ 1945 ජුලි 16වනදා. බෝම්බය හැඳින්වූ නම "gadget". 1945 අගෝස්‌තු 9දා ජපානයේ නාගසාකි නගරයට 'Fatman' බෝම්බය ගුවනින් හෙළනු ලබනවා.

දඩයක්කාර - එකතුකරන්නා (hunter - gatherer) ටත් එහා ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයටත් වඩා ඈත අතීතයක අවුරුදු 11.000කට එහා New Mexico හී ආදී මිනිසුන් ජීවත්ව තිබෙනවා. එවැනි ආදී සංස්කෘතීන් ගෙන් පැවත එන ජනතාව අදත් ඉන්නවා. Clovis කියන්නේ එවැනි සංස්කෘතියක්. Clovis නමින් නගරයක් ද New Mexico හී තියෙනවා.

එදින හිරු බැස යන හෝරාවේ අප New Mexico හී Albuquerque නගරයේ අපේ නවාතැනට ළඟා වෙනවා. රාත්‍රී ආහාරය මගින් මිළදී ගන්නවා. නවාතැනට විත් ඇඟ පත සෝදාගෙන ආහාරය ද ගෙන මද විවේකයකින් ඉක්බිති අප නින්දට පිවිසෙනවා. ගමන් මහන්සිය නිසා නින්ද අප කරා එන්න ගත වන්නේ සුළු මොහොතයි.

පසුදා අවදිවී උදේ ආහාරය හෝටලයෙන් ලබාගෙන Albuquerque වලට සමු දෙනවා.

I 40 අධිවේගයේ සැතපුම් 374ක් New Mexico මතින් වැතිර සිටිනවා. මෙයින් අපට Albuquerque සිට I 40 වල තව සැතපුම් 138ක් ගමන් කළ පසුව New Mexico අවසාන නගරය වන Gallup පසුකරන්න පුළුවන් වෙනවා. ඒ සඳහා පැය 2ක් පමණ ගතවෙනවා. එයින් පසු බටහිරට අපට හමුවන ඊ ළඟ ප්‍රාන්තය Arizona.

Arizona ඇමරිකා එක්‌සත් ජනපදයේ නිරිතදිගින් පිහිටන ගොඩබිමින් වටවූ ප්‍රාන්තයක්. දකුණු දෙසින් Utah, ඊසාන දිගින් Colarado, නැගෙනහිරින් New Mexico යන ප්‍රාන්ත වලින් වටවෙලා තියෙනවා. අනිතුත් පැති ගත්තම Nevada වයඹ දෙසින් ඇති අතර බටහිරින් කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තය හා Mexican State of Sonera පිහිටනවා. ඇරිසෝනා ලෝකප්‍රකට වෙලා තියෙන්නේ අදින් වසර මිලියන 5 සිට 70 දක්වා ඉතිහාසයේ භූ තැටි උත්තරායණය (upliftment) වීමෙන් Colorado සානුව සෑදී සැතපුම් ගණන් දිගට Colorado ගඟේ හෑරී යාමෙන් මතුව ඇති Grand Canyon නමින් හඳුන්වන පාෂාණ ස්ථර තැන්පත් වීම පෙන්වන ප්‍රදේශය නිසා. ඇත්තටම අපි මේ ගමනේදී නෙවේ ඒක නරඹන්න ගියේ. 2016 කළ සංචාරයේ දී.

Arizona ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ විශාලත්වය අතින් 6වන තැන ගන්නා ප්‍රාන්තය වන අතර වර්ග ඵලය වර්ග සැතපුම් 113.998ක් වෙනවා. ජනගහනය 7,151,512ක්. ඉන්නේ මිශ්‍ර ජනගහනයක්. Navajo වැනි ආදී ඇමරිකානු ගෝත්‍රවලින් පැවතෙන්නන්ද සිටිනවා. අග නගරය Phoenix.

දකුණු ඇරිසෝනා ප්‍රදේශය කාන්තාර දේශගුණය දරණ නිසා ඉතා උණුසුම් ගිම්හාන කාලයක් හා මධ්‍යස්ථ ශිශිර සෘතුවක් පවතිනවා.

Arizona හී ආර්ථිකය අතීතයේ සිට 5C මත රැඳී තිබුණා. එනම් Copper, Cotton, Cattle, Citrus හා Climate (සංචාරක කර්මාන්තයට). නමුත් කපු පමණක් නොව බෝග රැසක් මෙහි වවනු ලබනවා.

අප ගමන් කරන I 40 මාර්ගය සැතපුම් 359.11ක් Arizona හරහා ඇතිරී තියෙනවා. Arizona හීදී අප මෙවර නැරඹූ දේ මී ළඟ විසල් අහසක් යටදී....